На парламенцкіх выбарах назіральнікам дазволяць фатаграфаваць на ўчастках
Цэнтральная выбарчая камісія нечакана зрабіла паслабленне для назіральнікаў. У Метадычным дапаможніку па выбарах дэпутатаў для ўчастковых выбарчых камісій, зацверджаным у канцы траўня, паведамляецца, што ЦВК здымае забарону на фотаздымку на ўчастку.
"Нягледзячы на тое, што Выбарчы кодэкс не ўказвае на права назіральнікаў ажыццяўляць фотаздымку ў памяшканні для галасавання, трэба дазваляць назіральнікам па іх просьбе зрабіць некалькі фотаздымкаў. Пры гэтым назіральнік не павінен ствараць перашкоды для сябраў участковай камісіі і выбаршчыкаў", - напісана ў метадычцы.
Таксама ў дапаможніку паведамляецца, што старшыня ўчастковай камісіі можа загадзя вызначыць месца, з якога дазваляецца зрабіць здымкі, размясціўшы там указальнік "Месца для фотаздымкі".
Нагадаем, што падчас папярэдніх выбарчых кампаніях у Беларусі праваабаронцы не раз фіксавалі выпадкі, калі менавіта з-за ажыццяўлення фотаздымкі незалежных назіральнікаў выдалялі з участкаў.
Так, у 2014 годзе падчас выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў з участку ў Гомелі быў выдалены назіральнік Кастусь Жукоўскі, які хацеў зрабіць фота камісіі, калі тая лічыла галасы. Аналагічная сітуацыя адбылася з мазырскім назіральнікам Юрыем Целяпуном падчас парламенцкіх выбараў 2012 года: ён быў выдалены пасля таго, як сфатаграфаваў спіны сябраў участковай камісіі. У тым жа годзе назіральніка з Мінска Сяргея Бахуна абвінавацілі ў тым, што ён размясціў у інтэрнэце фота з выбарчага ўчастку, і таксама выдалілі.
Варта адмяніць, што фотаздымка на ўчастку - далёка не адзінае пытанне, якое не апісана ў Выбарчым кодэксе. Там адсутнічаюць шматлікія важныя аспекты выбарчага працэсу, падкрэслівае юрыст кампаніі "Назіральнікі за свабодныя выбары" Павел Сапелка. Паводле рэкамендацый АБСЕ, для забеспячэння прававой дакладнасці базавыя моманты выбарчага працэсу павінны рэгулявацца менавіта Выбарчым кодэксам, а не пастановамі ЦВК. Бо часам у форме тлумачэнняў прабелаў кодэкса камісія сваімі пастановамі стварае зусім новыя нормы, ніяк не звязаныя з законам. Як, напрыклад, Пастанова №18, якая ўвяла патрабаванне абмеркавання пытання "дзелавых і палітычных якасцяў" прэтэндэнтаў у склад камісій (падчас цяперашняй выбарчай кампаніі "палітычныя якасці" ужо ўлічвацца не будуць - заўв.).
"А вось у іншых жа сітуацыях, напрыклад, калі справа тычыцца правоў назіральнікаў, ЦВК наадварот беражліва захоўвае асновы выбарчага працэсу і не спяшаецца прымаць удакладняючыя пастановы. Так, ЦВК сцвярджае, што не мае права самастойна ўсталёўваць парадак падліку галасоў, тым самым не даючы магчымасці назіральнікам бачыць волевыяўленне выбаршчыкаў", - заўважае юрыст.
Рашэнне дазволіць назіральнікам весці фотаздымку Сапелка расцэньвае як крок ім насустрач. Наколькі ж свабодна назіральнікі змогуць карыстацца гэтым правам, стане зразумела ўжо ў лістападзе падчас галасавання на Парламенцкіх выбарах.