Праваабаронцы за свабодныя выбары

Ці будуць адрознівацца цяперашнія парламенцкія выбары ад папярэдніх. І ці варта за імі назіраць?

Назіранне за выбарамі ў Палату прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь ажыццяўляецца РПГА «Беларускі Хельсінкскі камітэт» і ПЦ "Вясна" ў межах кампаніі "Праваабаронцы за свабодныя выбары". Ці чакаюць праваабаронцы чагосьці новага падчас парламенцкай кампаніі ў гэтым годзе? "Народная Воля" спытала пра гэта каардынатара кампаніі, юрыста Валянціна Стэфановіча.

На думку Стэфановіча, у працэдурах правядзення выбараў ніякіх зменаў не чакаецца.

— Не было ўнесена ніякіх зменаў у Выбарчы кодэкс, не былі імплементаваны рэкамендацыі АБСЕ, напрыклад, у працэдуру падліку галасоў. ЦВК па-ранейшаму лічыць, што немагчымы падлік галасоў адным сябрам камісіі, дэманструючы кожны бюлетэнь усім прысутным, у тым ліку і назіральнікам, паколькі гэта не прапісана ў Выбарчым кодэксе. Але там наогул нічога не прапісана ў частцы працэдур, таму калі б камісіі так лічылі, яны нічога б не парушалі. Так што ўсё будзе так, як заўсёды.

— Кіраўнік ЦВК Лідзія Ярмошына раней заяўляла, што гатовыя змены ў выбарчае заканадаўства, але яны не прынятыя. Больш за тое, Лукашэнка практычна два гады, да нядаўняга часу, нават не сустракаўся з ёй.

—  Яшчэ ў 2016 годзе была створана міжведамасная група па вывучэнні рэкамендацый БДІПЧ АБСЕ і іншых рэкамендацый з мэтай выпрацоўкі нейкіх зменаў. Нейкія напрацоўкі ў пачатку 2017 году былі перададзеныя прэзідэнту, і на гэтым усё скончылася.

Невядома, якія гэта былі прапановы. Кампанія "Праваабаронцы за свабодныя выбары" таксама накіроўвала свае прапанову, напрыклад, пра падлік галасоў, фарміраванне камісій, датэрміновае галасаванне, але ў адказ цішыня.

У 2017 годзе пачаліся масавыя «антыдармаедскія» пратэсты, і ўлада вырашыла, што пакуль не варта спяшацца, паколькі «стабільнасць» у краіне важней за ўсё. А цяпер заканадаўства тым больш не будзе мяняцца, таму што пачаліся выбары.

—  Ці варта наогул назіраць за выбарамі, калі нічога не памянялася?

—  Мы заўсёды назіраем за выбарамі, але называем гэта адміністрацыйнымі працэдурамі фарміравання органаў улады. Тым не менш, нейкі палітычны працэс у краіне праходзіць, і назва яму неабходна даць, прычым аргументавана, не проста абапіраючыся на нейкія лозунгі, а на канкрэтныя факты, падаючы іх як міжнароднай, так і беларускай супольнасці.

Але беларускай супольнасці ўжо напляваць, што там адбываецца з выбарамі, аднак, тым не менш, падчас выбараў грамадзяне заўсёды сутыкаюцца з парушэннямі іх правоў.

Праваабаронцы не могуць праходзіць міма такіх парушэнняў, а гэта, да прыкладу, прымус да ўдзелу ў галасаванні, прычым з пагрозамі прымянення санкцый і негатыўных наступстваў у дачыненні да людзей. Такія рэчы заўсёды трэба паказваць.

—  Ці варта браць удзел у выбарах, якіх фактычна няма?

—  Гэта пытанне вельмі дыскусійнае, гэта павінны вырашаць самі палітычныя суб'екты. Думаю, усе разумеюць, што наўрад ці ў іх ёсць шанцы перамагчы на ​​выбарах, яны сваім удзелам вырашаюць нейкія іншыя свае тактычныя задачы і пытанні. Напрыклад, давядзенне сваіх важных пунктаў праграмы да грамадскасці, магчымасць легальна сустракацца з грамадзянамі падчас агітацыйных мерапрыемстваў, якія будуць праходзіць у рамках Выбарчага кодэкса, а не закона аб масавых мерапрыемстваў, гэта значыць, за іх не трэба будзе плаціць.

Ну, і падтрымліваць сваю вядомасць у грамадстве. Такая наша рэальнасць і палітычнае жыццё, якое выбудавана на працягу многіх гадоў, калі ў краіне адсутнічае палітычная канкурэнцыя і палітычны плюралістычны працэс, які можна назваць выбарамі.

Такая сістэма дрэнна ўздзейнічае не толькі на апазіцыю, але і на органы ўлады, таму што дэпутаты, якія не праводзяць паўнавартасных выбарчых кампаній, не маюць вопыту зносін з людзьмі, а потым так і прадстаўляюць іх інтарэсы ў парламенце.

 Навіны ад Spring96.org у Telegram. Падпішыся на наш канал https://t.me/viasna96